ฤดูหนาวเป็นฤดูเดือนที่ใครๆ ต่างรอคอย เพราะเป็นฤดูที่น่ารัก และเป็นฤดูแห่งความรักในหลายสาเหตุ เราชอบลมเย็นๆ อากาศสบายๆ แสงแดดที่แจ่มใส กลิ่นสะอาดๆ ไปจนถึงเหตุการณ์ และความรู้สึกช่วงท้ายปี ในแต่ละที่แต่ละประเทศย่อมมีกลิ่นและความรู้สึกของฤดูหนาวที่ต่างกันไป ในยุโรปอาจจะเป็นไม้สน เตาไฟ ถ้าเป็นบ้านเราก็อาจจะเป็น ต้นตีนเป็ด นี่แหละ ที่เป็นสัญญาณบอกว่าอยู่ในฤดูหนาวแล้วนะ
ต้นตีนเป็ด หรือ พญาสัตบรรณ หรือ สัตตบรรณ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Alstonia scholaris) เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่มีความสูงประมาณ 12-20 เมตร อยู่ในวงศ์ Apocynaceae มีถิ่นดั้งเดิมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และพบได้ทุกภาคในประเทศไทย และเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดสมุทรสาคร
ต้นตีนเป็ดจะมีเปลือกหนาแต่เปราะ ผิวต้นมีสะเก็ดเล็ก ๆ สีขาวปนน้ำตาลกรีดดูจะมียางสีขาวลำต้นตรง แตกกิ่งก้านสาขามากลักษณะเป็นชั้น ๆ เปลือกชั้นในสีน้ำตาล มีน้ำยางสีขาว ใบเป็นกลุ่มบริเวณปลายกิ่งช่อหนึ่งมีใบประมาณ 5-7 ใบ ก้านใบสั้น แผ่นใบรูปรีแกมรูปขอบขนานถึงรูปหอกแกมรูปขอบขนาน หรือรูปมนแกมรูปบรรทัด ปลายใบเป็นติ่งเล็กน้อย ใบด้านบนมีสีเขียวเข้ม ด้านล่างมีสีขาวนวล ถ้าเด็ดก้านใบจะมียางสีขาว ลักษณะใบยาวรีปลายใบมนโคนใบแหลม ขนาดใบยาวประมาณ 10-12 เซนติเมตร ออกดอกสีเขียวอ่อนเป็นช่อตามปลายกิ่ง ปากท่อของกลีบดอกมีขนยาวปุกปุย ดอกมีกลิ่นฉุนรุนแรง สูดดมเพียงเล็กน้อยจะรู้สึกกลิ่นหอม หากสูดดมมากจะรู้สึกวิงเวียนศีรษะ ช่วงค่ำจะส่งกลิ่นแรงกว่าเวลาอื่น ๆ ดอกเป็นกลุ่มคล้ายดอกเข็มช่อหนึ่งจะมีกลุ่มดอกประมาณ 7 กลุ่ม ดอกมีสีขาวอมเหลือง ปกติจะออกดอกในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคมผลเป็นฝักยาว ฝักคู่หรือเดี่ยว ลักษณะเป็นเส้นๆ กลมเรียวยาวประมาณ 20-30 เซนติเมตร เมื่อแก่จะแตก มีขุยสีขาวคล้ายฝ้ายปลิวไปตามลมได้ในฝักมีเมล็ดเล็ก ๆ ติดอยู่กับขุยนั้น
ประโยชน์ในการช่วยบังแดดและให้กลิ่นหอมของต้นไม้ชนิดนี้ เป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งที่ทำให้คนนิยมหันมาปลูกต้นตีนเป็ด แต่ความหมายอันเป็นสิริมงคลของต้นนี้ต่างหากที่ทำให้ใคร ๆ ก็อยากนำมาปลูกไว้ในบ้านนั่นเอง ด้วยลักษณะต้นทรงพุ่มที่ดูคล้ายฉัตร หรือ ฉัตรบรรณ เครื่องชั้นสูงที่ใช้ในขบวนแห่นั้น เชื่อกันว่ามีความหมายที่เป็นเกียรติเป็นพญา น่าเคารพยกย่อง และด้วยชื่อที่ขึ้นต้นว่า “สัต” ยังหมายถึงคุณธรรมและสิ่งดีงาม หากนำมาปลูกไว้ก็จะทำให้คนในบ้านได้รับการเคารพยกย่องจากคนอื่น ๆ อีกด้วย
นอกจากจะให้ร่มเงา ส่งกลิ่นหอม และมีความหมายที่เป็นสิริมงคลแล้ว ต้นไม้ชนิดนี้ยังถูกนำไปแปรรูปเป็นของใช้ในและเฟอร์นิเจอร์ภายในบ้านได้ เช่น กล่องใส่ของ แต่ด้วยลักษณะเนื้อไม้ที่ไม่แน่น เลยทำให้ไม่มีความแข็งแรงทนทานพอ จึงไม่เหมาะที่จะนำไปใช้ในการก่อสร้าง หากว่าด้วยเรื่องของสรรพคุณทางยา ต้นตีนเป็ด ช่วยรักษาและบำรุงร่างกายมากมายเลยทีเดียว อย่างเช่น โรคบิด พอกแก้พิษ แก้หวัด ติดเชื้อที่ลำไส้ ขับพยาธิ อาการทางผิวหนัง ช่วยให้เจริญอาหาร และลดน้ำตาลในเลือด เป็นต้น